Blog

Od 16 do 18 maja 2024 roku w Łodzi, odbył się Nadzwyczajny XVI Krajowy Zjazd Lekarzy. Najważniejsza uchwała została podjęta ostatniego dnia zjazdu i dotyczyła ona uchwalenia nowego Kodeksu Etyki Lekarskiej. Warto w tym miejscu zaznaczyć, iż jego ostatnie zmiany miały miejsce w roku 2003 tj. ponad dwadzieścia lat temu!

Nowy Kodeks Etyki Lekarskiej przez wielu specjalistów jest oceniany jako „kamień milowy”, który świadczy o postępie standardów etycznych lekarzy. W niniejszym artykule chciałbym przedstawić najważniejsze zmiany wprowadzone do kodeksu.

Część ogólna Kodeksu Etyki Lekarskiej nie uległa znaczącej nowelizacji, poza pewnymi drobnymi zmianami, takimi jak np. zastąpienie w treści art. 5 sformułowania „Izba Lekarska” i wprowadzenie w jego miejscu „Samorządu lekarskiego” oraz wprowadzenie w art. 3 orientacji seksualnej, jako przesłanki, którą lekarz nie powinien się kierować wypełniając swoje obowiązki.

Znaczące zmiany wprowadzono jednak w części szczególnej kodeksu. Po pierwsze wprowadzono do art. 6 dodatkowy ustęp, zgodnie z którym, „Lekarzowi nie wolno posługiwać się metodami niezweryfikowanymi naukowo lub uznanymi przez naukę za szkodliwe bądź bezwartościowe”. 

Zmianie uległ również art. 7, do którego dodano dodatkową treść. W aktualnym brzmieniu art. 7 stanowił, iż „W szczególnie uzasadnionych wypadkach lekarz może nie podjąć się lub odstąpić od leczenia chorego, z wyjątkiem przypadków niecierpiących zwłoki (…). W znowelizowanej treści art. 7 dodano do niego sformułowanie, zgodnie z którym, „Lekarz może nie podjąć się lub odstąpić od sprawowania opieki nad pacjentem, z wyjątkiem przypadków, gdy zwłoka w jej udzieleniu mogłaby zagrażać życiu lub spowodować znaczne pogorszenie stanu zdrowia pacjenta w krótkim czasie”. Bez zmian pozostał koniec artykułu, zgodnie z którym lekarz, nie podejmując albo odstępując od sprawowania opieki, powinien wskazać pacjentowi inną możliwość uzyskania pomocy lekarskiej. 

Na szczególną uwagę zasługuję art. 12, ponieważ jego treść stanowi całkowite novum w Kodeksie Etyki Lekarskiej. Poniżej pełna treść artykułu: 

Lekarz może w postępowaniu diagnostycznym, leczniczym lub zapobiegawczym korzystać z algorytmów sztucznej inteligencji przy spełnieniu następujących warunków: 1) poinformowanie pacjenta, że przy stawianiu diagnozy lub w procesie terapeutycznym będzie wykorzystana sztuczna inteligencja, 2) uzyskania świadomej zgody pacjenta na zastosowanie sztucznej inteligencji w procesie diagnostycznym lub terapeutycznym, 3) zastosowania algorytmów sztucznej inteligencji, które są dopuszczone do użytku medycznego i posiadają odpowiednie certyfikaty, 4) ostateczną decyzję diagnostyczną i terapeutyczną zawsze podejmuje lekarz.

Wprowadzenie do treści Kodeksu Etyki Lekarskiej wyżej wskazanego artykułu jest zdecydowanie najbardziej istotną zmianą, ponieważ stanowi przykład podążania środowiska lekarskiego za postępującymi zmianami oraz coraz szerszym wykorzystywaniem sztucznej inteligencji, również w procesie leczenia pacjentów.

Pozostałe zmiany na które warto zwrócić uwagę to między innymi modyfikacja artykułu dotyczącego tajemnicy lekarskiej. Zgodnie z dotychczasowym brzmieniem Kodeksu, tajemnicą były objęte wiadomości o pacjencie i jego otoczeniu uzyskane przez lekarza w związku z wykonywanymi czynnościami zawodowymi. W znowelizowanej treści Kodeksu wykreślono wzmiankę o wiadomościach dotyczących otoczenia pacjenta. Wprowadzono również obowiązek prowadzenia przez lekarza dokumentacji medycznej w sposób rzetelny i staranny (art. 41 ust. 1).

Na koniec warto zwrócić uwagę na zmianę, dotyczącą tzw. uporczywej terapii, którą obecnie nazywa się „terapią daremną”. W swoim dotychczasowym brzmieniu, Kodeks Etyki Lekarskiej wskazywał, iż lekarz nie ma obowiązku podejmowania i prowadzenia uporczywej terapii wobec pacjentów w stanie terminalnym. Obecnie, znowelizowany art. 33 ust. 3 stanowi, że „Lekarzowi nie wolno stosować terapii daremnej. Decyzja o uznaniu terapii jako daremnej należy do zespołu leczniczego i powinna w miarę możliwości uwzględniać wolę pacjenta”. Oznacza to, iż w przypadku uznania terapii za daremną, lekarz nie będzie mógł podjąć się jej wobec pacjenta.

Jak widać, nowy Kodeks Etyki Lekarskiej wprowadza wiele zmian, stanowi ponadto odpowiedź środowiska lekarskiego na zmiany zachodzące w społeczeństwie i rozwój nauki oraz techniki, w tym coraz szersze wykorzystywanie sztucznej inteligencji. 

Z pełną treścią znowelizowanego Kodeksu można zapoznać się na stronie internetowej Naczelnej Izby Lekarskiej (https://nil.org.pl/dokumenty/kodeks-etyki-lekarskiej)